İŞ və XOŞBƏXTLİK NƏDİR?

“İş xoşbəxtlik verici olduğunda həyat əyləncəlidir; əgər işin sadəcə bir vəzifədirsə bax bu əsarətdir” Maksim Qorki.

Günümüzdə ən çox verilən suallardan biri ilə yola çıxsaq, saya bilməyəcəyimiz qədər çox suallarla qarşılaşacağıq. Sizcə insanın bir işdə xoşbəxt olması, işin şərtlərindənmi yoxsa şəxsin özündənmi asılıdır? Məsələn bütün günü rəqəmlərlə məşğul olan bank sektoru əməkdaşının xoşbəxt olmasına səbəb bankçılıq sektorunda işləməyin xoşbəxt edici olmasıdırmı, yoxsa o şəxsin gördüyü işdirmi? Bir cərrahın 8 saat ayaqüstündə əməliyyatdan çıxıb evinə xoşbəxt getməsinin səbəbi bəs nədir? Cərrahın zövqlü işlə məşğul olmasıdırmı, yoxsa etdiyi işin mənasını anlamasıdırmı?

Bəzi işlər həqiqətən çox çətin şərtlərdə həyata keçirilir. Mədəndə işləmək nə qədər çətin olmasına izahat verməyə ehtiyac yoxdur. Bədən gücüylə, qarda-qışda vəya istidə işləməyin çox ağır olması da danılmazdır. Bədən gücünü bir kənara qoysaq, ətrafınızda olan şəxslərə baxın. Ofis şəraitində heç bir fiziki güc tətbiq etmədən çətin iş qrafikində və çətin iş şəraitində çalışan nə qədər tanışlarınız vardır və onlar durmadan bunu dilə gətirirlər. Bir eqoist müdirin psixoloji təziqi altında mənəvi əziyyət çəkən nə qədər insan var. Hətta iş elanlarına baxsanız bir çox təşkilatlar artıq alışdığımız tələbi qoyurlar. “Təzyiq altında işləyə bilmək bacarığı” 🙂 Bu bacarığınız yoxdursa müraciət etməyin, müraciətinizə baxılmayacaqdır. 🙂

Əmək haqqı, iş şəraiti, iş yoldaşlarıyla münasibət, rəhbərlərin davranışları…. Bunların hamısı bir işdən alınacaq ləzzəti müəyyən edəcək əhəmiyyətli başlıqlardı. Amma bunların heç biri bir insanın işlədiyi işdə xoşbəxt olmağını təmin etməzlər. Bütün şərtlərin pozitiv olduğu halda xoşbəxt olmayan insanların olduğu kimi, bir çox neqativlərə baxmayaraq işində xoşbəxt olan insanlar var.

İnsanın işdəki xoşbəxtliyi yada bədbəxtliyi həyatının tamamına təsir edir. Bunun səbəbi, vaxtımızın böyük hissəsini işdə keçirməyimiz deyil, insanın gördüyü işin o insanın şəxsiyyətini müəyyən edən ən böyük ünsür olmasıdır. İnsan gördüyü işdə sadəcə həyatını qazanmaz, eyni zamanda cəmiyyət içində “kim olduğunu” ifadə edər. Elə bu səbəbdəndir ki, insan bir biri ilə tanış olduqlarında ilk suallarından biri nə işlə məşğul olduqlarını öyrənmək olmasıdır.

İnsanın gördüyü işdə doymaq səviyyəsinə çatması, həyatda doymaq səviyyəsinə çatması ilə çox yaxından əlaqəlidir. Bu səbəbdən, insan doğru işi tapmaq üçün səy göstərməsi, gördüyü işin uyğun olub olmamasını sorğulaması ən təbii haldır.

Araşdırmalara görə insanın işdə xoşbəxt olması üçün, maddi mövzular xaricində özünə verdiyi suallar bunlardır.

• Gördüyüm işdə həqiqətənmi lazımam?
• Rəhbərlər və iş yoldaşlarım gördüyüm işi necə qiymətləndirirlər?
• Özümü çalışdığım təşkilata aid hiss edirəmmi?
• Bu işdə özümü inkişaf etdirə bilirəmmi?

Gallup “Q12® Meta-Analysis”

Əməkdaşları xoşbəxt etmək və onların töhfələrini almaq istəyən təşkilatın bu mövzulara həssas yanaşması və hər birinə investisiya etməsi vacibdir. Lakin bir insanın gördüyü işdə xoşbəxt olması sadəcə işəgötürənin ona təmin etdiyi müsbət iş şəraiti ilə təmin oluna bilməz.

İnsanın bir işdə xoşbəxt olub olmaması, o işin özünə təmin etdiyi imkanlar qədər insanın gördüyü işə NECƏ baxmasından və o işi necə ələ alması ilə də bağlıdır. Bir insanın gördüyü işə dəyərli baxması üçün həkim olub bir insanı qurtarmaq lazım deyil. Hər iş, o işi görənin davranışına, yanaşmasına görə əhəmiyyət və məna qazanır.

İşlərini bir missiya olaraq görən insanların gördükləri iş, NƏ olursa olsun, daha yüksək bir doyma halını yaşayarlar. Bunu belə anlaya bilərsiniz, bir inşaat mühəndisinin gördüyü işi sadəcə divar hörmək kimi görməsi ilə, böyük əhəmiyyətli biznes mərkəzi kimi görməsi arasındakı fərqdir. Təbii ki, 2-ci düşüncə tərzində qeyd etdiyimiz doyma səviyyəsi daha yüksək olur.

İşini sadəcə bir məcburiyyət olaraq görən və iş vaxtının tez bitməsini gözləyən insanın aldığı dadla, nə iş görürsə görsün o işə ağlını və duyğusunu qatan və işini bir yaradılma səbəbi kimi görən insanın aldığı dadla dağlar qədər böyük fərq vardır.

Bir insanın işini sevməsi və özünü işinə verməsi, işin şərtlərin daha çox o insanın həyata baxışından qaynaqlanır.

Amy Wrzesniewski bir xəstəxanada xadimələr üzərin bu təcrübəni apararaq müşahidə etmişdir ki, təmizlik işçilərindən öz işini bir missiya kimi görənlər daha çox xoşbəxtdirlər. Bu xoşbəxt insanlar xəstələrin şəfa tapması üçün özlərini xəstəxananın bir təmsilçisi kimi görürlər. Digər şəxslər isə sadəcə təmizliklə məşğul olduqlarını düşünərək daha bədbin həyat və iş tərzi yaşayırlar.

Gördükləri işi pul qazanmaq deyil də, bir missiya olaraq adlandıran və özlərini işlərinə fokuslayan şəxslərdə ortaq xüsusiyyətlər vardır. Bu insanlar;

1. İşlərini görərkən təqdim olunan vəzifə öhtəliklərini daima inkişaf etdirilmə yollarını axtarırlar.
2. İşlərini proaktiv şəkildə aparırlar.
3. Gözləniləndən daha yaxşısını həyata keçirməyə çalışırlar.
4. Məsuliyyət hisləri güclü olur.
5. Təşkilat strukturundakı yerinə görə deyil, o işi necə yaxşı görə bilərəm düşüncəsi olur.
6. Özlərini işinə fokuslarla və işlərini bir missiya kimi görərlər.

İşiniz nə olursa olsun, gördüyünüz işə diqqət və yaradıcı yanaşmanızla o işi dünyanın ən yaxşı işinə çevirərsiniz. İşiniz kağız üzərindəki vəzifə təlimatından kənara çıxıb məna və dəyər qazanmalıdır. İşlərini belə görən şəxslər həyatlarına məna qatarlar və daha xoşbəxt olarlar.

Çalışmaq, qurmaq və başqalarına yararlı olmaq, insana bir xoşbəxtlik yaşadır. Ən xoşbəxt insanlar gördükləri işə məna yükləyən və işlərini bir missiyaya çevirən şəxslərdir.